Likwidacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością to etap końcowy istnienia spółki. Porządkowane oraz zamykane są wtedy wszystkie sprawy spółki. Należy pamiętać o tym, że nie ma możliwości zamknięcia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z dnia na dzień. Możliwość jej sprzedaży jest jednym z dostępnych rozwiązań, ale likwidacja spółki może okazać się jedynym wyjściem, gdy nie znajdziemy chętnego nabywcy. Poniższe opracowanie nie wyczerpuje wszystkich problemów pojawiających się w toku postępowania, jednakże tworzy ogólne wyobrażenie o tym procesie.
Przyczyny rozwiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
Zgodnie z art. 270 Kodeksu Spółek Handlowych (KSH) rozwiązanie spółki powodują:
- przyczyny przewidziane w umowie spółki,
- uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, stwierdzona protokołem sporządzonym przez notariusza,
- ogłoszenie upadłości spółki,
- inne przyczyny przewidziane prawem.
Stosownie do art. 282 § 1 Kodeksu spółek handlowych, celem likwidacji spółki z o.o. (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) jest zakończenie bieżących interesów spółki, ściągnięcie wierzytelności, wypełnienie zobowiązań i upłynnienie majątku spółki. Nowe interesy mogą być wszczynane tylko wówczas, gdy to jest potrzebne do ukończenia spraw w toku.
Likwidacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością krok po kroku
Poniżej przedstawiamy w sposób uproszczony procedurę likwidacji spółki z o.o. w przypadku podjęcia uchwały rozwiązującej przez wspólników, lecz większość zapisów można zastosować również do innych przyczyn rozwiązania wymienionych w Kodeksie spółek handlowych.
Etap I – uchwała wspólników.
Uchwała zgromadzenia wspólników o rozwiązaniu spółki z o.o., która w praktyce jest najczęściej spotykaną podstawą rozpoczęcia likwidacji, zgodnie z art. 246 KSH wymaga większości 2/3 głosów. Umowa spółki może jednak przewidywać w tym zakresie surowsze wymagania. Uchwała ta pod rygorem jej nieważności powinna być stwierdzona protokołem notarialnym (art. 270 pkt 2 Kodeksu spółek handlowych).
Etap II – wybór likwidatorów.
W okresie likwidacji nie działa zarząd, a jego funkcje pełnią likwidatorzy. Co do zasady, likwidatorami są członkowie zarządu spółki, jednakże wspólnicy mogą w umowie spółki albo późniejszej uchwale wybrać na likwidatorów inne osoby, w tym samych siebie. W przypadku gdy o postawieniu spółki w stan likwidacji orzeka sąd, również on powołuje likwidatorów. W takim wypadku również tylko sąd może ich odwołać.
Likwidatorem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może być tylko osoba fizyczna, mająca pełną zdolność do czynności prawnych, która nie jest skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa wymienione w art. 18 § 2 Kodeksu spółek handlowych, z zastrzeżeniem art. 18 § 2-3 KSH, oraz członek rady nadzorczej i komisji rewizyjnej (art. 214 § 1 KSH).
Podobnie jak członkowie zarządu, likwidator spółki z o.o. ponosi odpowiedzialność przewidzianą w art. 299 KSH za zobowiązania powstałe w czasie pełnienia funkcji (uchwała Sądu Najwyższego dnia 28 stycznia 2010 r., sygn. akt 91/09). Należy również zaznaczyć, że z dniem otwarcia likwidacji spółki wygasa prokura.
Zgodnie z art. 283 § 1 KSH w stosunkach wewnętrznych likwidatorzy są obowiązani stosować się do uchwał wspólników, natomiast w sferze stosunków zewnętrznych do likwidatorów stosuje się przepisy dotyczące członków zarządu. Likwidatorzy mają prawo prowadzenia spraw oraz reprezentowania spółki, podobnie jak członkowie zarządu.
Inne organy jak rada nadzorcza czy komisja rewizyjna, istnieją i funkcjonują w dalszym ciągu. Również uprawnienia kontrolne wspólników, przewidziane w art. 212 Kodeksu spółek handlowych nie tracą swojej mocy.
Etap III – dokonanie zgłoszenia do KRS i ogłoszenie w MSiG.
Otwarcie likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością podlega zgłoszeniu do sądu rejestrowego. We wniosku należy wskazać imiona i nazwiska likwidatorów oraz ich adresy, a także sposób reprezentowania spółki przez likwidatorów i wszelkie w tym zakresie zmiany, nawet gdyby nie nastąpiła żadna zmiana w dotychczasowej reprezentacji spółki. Zgłoszenie to składane jest przez likwidatorów, na formularzu KRS Z-61, do którego oprócz uchwały o rozwiązaniu spółki i ewentualnie wyznaczeniu likwidatorów, należy dołączyć złożone wobec sądu albo poświadczone notarialnie wzory podpisów likwidatorów oraz odpowiednie wnioski do urzędu skarbowego (NIP-2) i GUS (RG1), a także informację dla ZUS. Wniosek ten podlega opłacie w wysokości 250 zł, powiększonej o koszt ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Należy pamiętać, aby we wnioskach kierowanych do sądu oraz odpowiednich organów posługiwać się nazwą spółki z dopiskiem „w likwidacji”.
Likwidatorzy powinni ogłosić w Monitorze Sądowym i Gospodarczym o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji, wzywając wierzycieli do zgłoszenia swoich wierzytelności w terminie trzech miesięcy od dnia publikacji ogłoszenia.
Etap IV – sporządzenie bilansu otwarcia likwidacji spółki.
W następnej kolejności likwidatorzy powinni sporządzić bilans otwarcia likwidacji spółki. Dokument ten likwidatorzy składają zgromadzeniu do zatwierdzenia. Do bilansu likwidacyjnego należy przyjąć wszystkie składniki aktywów według ich wartości zbywczej. Bilans otwarcia likwidacji należy sporządzić w terminie 15 dni od zajścia zdarzeń, które spowodowały otwarcie likwidacji, nie później jednak niż w ciągu 3 miesięcy od tej daty (art. 52 ust. 3 w zw. z art. 12 ust. 2 ustawy o rachunkowości). Jeżeli czas trwania likwidacji jest dłuższy niż rok, likwidatorzy powinni po upływie każdego roku obrotowego składać zgromadzeniu sprawozdanie roczne ze swej działalności oraz sprawozdanie finansowe. Rokiem obrotowym będzie w przypadku likwidacji 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych liczonych od dnia rozpoczęcia likwidacji.
Etap V – czynności likwidacyjne spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Zgodnie z art. 282 Kodeksu Spółek Handlowych, do zadań likwidatorów należy zakończenie interesów bieżących spółki, ściągnięcie wierzytelności, wypełnienie zobowiązań i upłynnienie majątku spółki. Nowe interesy mogą być wszczynane, gdy jest to niezbędne do ukończenia spraw w toku.
Nie zostało zatem bezwzględnie wykluczone zawieranie nowych umów, byleby służyło to zakończeniu bieżących spraw spółki, ściągnięciu wierzytelności, wypełnieniu zobowiązań i spieniężeniu majątku spółki.
Do czynności likwidacyjnych zalicza się również upłynnienie majątku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, poza spieniężeniem majątku również poprzez rozliczenie się z wierzycielami, np. za pomocą wydania im składnika majątku spółki. Ściągnięcie wierzytelności oraz wypełnienie zobowiązań dotyczy zarówno osób trzecich jak i wspólników. W tym celu likwidatorzy mogą doprowadzać do procesów sądowych. Posiadane nieruchomości mogą być zbywane w drodze publicznej licytacji, a z wolnej ręki – jedynie na mocy uchwały wspólników i po cenie nie niższej od uchwalonej przez wspólników.
Możliwe jest wykreślenie z rejestru spółki z o.o., jeżeli w wyniku przeprowadzonego i zakończonego postępowania likwidacyjnego zostanie spieniężony cały jej majątek, a mimo to zostaną niewypełnione zobowiązania ciążące na tej spółce (postanowienie z dnia 20 września 2007 r. w sprawie II CSK 240/07)
Etap VI – sporządzenie sprawozdania likwidacyjnego oraz złożenie wniosku o wykreślenie spółki z o.o. z KRS.
Po zakończeniu ww. czynności likwidatorzy sporządzają sprawozdanie finansowe na dzień poprzedzający podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli (co z kolei nie może nastąpić przed upływem 6 miesięcy od ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli – art. 286 Kodeksu spółek handlowych). Pozostały majątek dzieli się między wspólników w stosunku do ich udziałów, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Sprawozdanie podlega zatwierdzeniu przez zgromadzenie. Jeżeli zgromadzenie zwołane w celu zatwierdzenia sprawozdania nie odbyło się z powodu braku kworum, likwidatorzy mogą wykonać dalsze czynności bez zatwierdzenia sprawozdania likwidacyjnego. Sprawozdanie jest następnie ogłaszane w siedzibie spółki oraz składane sądowi rejestrowemu wraz z wnioskiem o wykreślenie spółki z rejestru.
Ostatnim sprawozdaniem finansowym w toku likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest jednak dopiero sprawozdanie na dzień zakończenia likwidacji, powinno być wykonane w ciągu trzech miesięcy od zakończenia procesu podziału kwot likwidacyjnych pomiędzy wspólników. Sprawozdanie to powinno również zostać zatwierdzone przez zgromadzenie wspólników, ogłoszone i przesłane do Sądu Rejestrowego.
Ustanie bytu prawnego następuje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia zarządzającego wykreślenie spółki z o.o. z Krajowego Rejestru Sądowego (art. 694 5 § 2 Kodeksu Postępowania Cywilnego).
Należy jednocześnie pamiętać, iż księgi i dokumenty spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinny być przechowane przez osobę wskazaną w umowie spółki lub uchwale wspólników, a w przypadku jej braku, przez osobę wyznaczoną przez sąd rejestrowy.
Etap VII – czynności końcowe – likwidacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
- Likwidatorzy mają również obowiązek zawiadomić o rozwiązaniu spółki urząd skarbowy oraz inne odpowiednie organy. Do czynności, które należy jeszcze wykonać należą:
- złożenie zeznania podatkowego wraz ze sprawozdaniem finansowym do organu podatkowego i zawiadomienie o zakończeniu postępowania likwidacyjnego
- wystąpienie do właściwego naczelnika urzędu skarbowego z wnioskiem, sporządzonym na urzędowym formularzu, o wykreślenie zlikwidowanej spółki z rejestru podatników VAT (druk VAT-Z),
- złożenie deklaracji NIP-2 dla potrzeb zawiadomienia o zmianie statusu podatnika w podatku dochodowym,
- zawiadomienie GUS o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej przez spółkę.
Pomoc prawna w zakresie prawa gospodarczego
Jeżeli potrzebują Państwo pomocy prawnej w zakresie likwidacji spółki, bądź innych aspektów prawa gospodarczego, zapraszamy do kontaktu.